सध्या सोयाबीनचे दर चांगले वाढले आहेत. काही बाजारात दर 4200 रुपये क्विंटलपर्यंत पोहोचले आहेत. तज्ज्ञ लोक सांगत आहेत की, सोयाबीनची मागणी वाढत असल्यामुळे लवकरच हे दर 6000 रुपये क्विंटलपर्यंत जाऊ शकतात. आता आपण समजून घेऊया की ही वाढ का होतेय, शेतकऱ्यांना याचा काय फायदा किंवा नुकसान होतोय, आणि पुढे काय होऊ शकतं.
सध्या दर किती आहेत?
प्रक्रिया करणाऱ्या कंपन्या सध्या सोयाबीन 4450 ते 4500 रुपयांत खरेदी करत आहेत. पण खुल्या बाजारात दर थोडे कमी आहेत – सुमारे 4100 ते 4300 रुपये. ह्यामुळे शेतकऱ्यांना तोटा होऊ शकतो, कारण त्यांना कमी पैसे मिळतात.
वेगवेगळ्या जिल्ह्यांत वेगळे दर
राज्यात प्रत्येक जिल्ह्यात सोयाबीनचे दर वेगळे आहेत. जळगावमध्ये जास्त म्हणजे 4892 रुपये दर मिळतोय, पण काही ठिकाणी फक्त 3600 रुपयेच मिळतात. हा फरक खूप मोठा आहे आणि त्यामुळे बाजारात स्थिरता नाही हे दिसतं.
सरकारकडून हमीभावाने खरेदी
सरकारने शेतकऱ्यांकडून हमीभावाने सोयाबीन खरेदी सुरू केली आहे. पण ही प्रक्रिया फार हळू चालतेय. त्यामुळे बाजारात दर कमी राहतात आणि शेतकऱ्यांना नुकसान होतं. शेतकरी म्हणतात की सरकारने खरेदी लवकर केली, तर त्यांना योग्य पैसे मिळतील.
आंतरराष्ट्रीय बाजाराचा परिणाम
जगभरात सोयाबीनचे दर वाढत आहेत. आंतरराष्ट्रीय बाजारात सध्या दर 9.75 डॉलर्स प्रति बुशेल्स आहेत. तज्ज्ञ म्हणतात की हे दर अजून वाढतील. त्यामुळे भारतातसुद्धा दर वाढण्याची शक्यता आहे. ह्याचा फायदा आपल्याला होऊ शकतो.
काही जिल्ह्यांतील सोयाबीनचे दर
- अकोला: 698 क्विंटल सोयाबीन आले. दर 3400 ते 4125 रुपये.
- अमरावती: 769 क्विंटल आले. दर 3850 ते 4075 रुपये.
- बुलढाणा: 2921 क्विंटल आले. दर 3775 ते 4510 रुपये.
पुढे दर कसे बदलतील?
तज्ज्ञ सांगतात की पुढे सोयाबीनचे दर अजून वाढू शकतात. पण हे अनेक गोष्टींवर अवलंबून आहे:
- आंतरराष्ट्रीय बाजारातील दर
- सरकारची खरेदी किती लवकर होते
- देशात किती मागणी आहे
- हवामान कसं आहे
- निर्यातीचे संधी
या सर्व गोष्टी एकत्र मिळून दर ठरवतात.
शेतकऱ्यांनी काय करावं?
- बाजारावर लक्ष ठेवा: दर वाढतात की कमी होतात हे पाहत रहा.
- पिक सुरक्षित ठेवा: गोडाऊन किंवा थंड जागेत पिक साठवून ठेवा.
- योग्य वेळी विक्री करा: जेव्हा बाजारात मागणी जास्त असते, तेव्हा विक्री करा.
- थेट विक्री करा: शक्य असल्यास कंपन्यांना थेट विक्री करा. दलाल टाळा. त्यामुळे जास्त पैसे मिळतात.
शेतकऱ्यांनी आपली पिके नीट साठवून ठेवली, बाजारावर लक्ष ठेवलं, आणि योग्य वेळी विक्री केली, तर त्यांना चांगले पैसे मिळू शकतात. थोडं नियोजन केल्यास शेतीत जास्त फायदा होतो.