भारतीय संस्कृतीमध्ये सोन्याला एक खास स्थान आहे. कोणताही सण असो, लग्न असो किंवा शुभ प्रसंग – सोने हवेच. पण मागील काही महिन्यांपासून सोन्याच्या किमती खूपच वाढल्यामुळे सर्वसामान्य ग्राहकांमध्ये चिंता वाढली आहे.
गुंतवणूकदार आणि ग्राहक दोघांनाही या वाढत्या दरांशी जुळवून घ्यावं लागत आहे. मात्र, 9 एप्रिल 2025 रोजी सोन्याच्या दरात थोडीशी घट नोंदवली गेली आहे, जी ग्राहकांसाठी दिलासादायक आहे.
सध्याचा सोन्याचा दर – 9 एप्रिल 2025
- 24 कॅरेट सोने (दिल्ली): ₹87,860 प्रति 10 ग्रॅम
- 22 कॅरेट सोने (महाराष्ट्र): ₹80,400 प्रति 10 ग्रॅम
- 24 कॅरेट सोने (महाराष्ट्र): ₹87,710 प्रति 10 ग्रॅम
ही दर GST आणि मेकिंग चार्ज वगळून आहेत. त्यामुळे प्रत्यक्षात ग्राहकांना ही रक्कम अधिक लागते.
सोन्याच्या किमती वाढण्यामागची कारणं
1. जागतिक आर्थिक अस्थिरता
जगभरात महागाई, मंदी आणि व्याजदरातील वाढ यामुळे गुंतवणूकदार ‘सेफ इन्व्हेस्टमेंट’कडे वळले आहेत. अशा वेळी सोने हा सर्वांत सुरक्षित पर्याय मानला जातो.
2. केंद्रीय बँकांची मोठ्या प्रमाणात खरेदी
भारत, चीन, रशिया, तुर्की यांसारख्या देशांच्या बँकांनी मोठ्या प्रमाणात सोने खरेदी केल्यामुळे जागतिक बाजारात सोन्याची मागणी आणि किंमत दोन्ही वाढल्या.
3. डॉलरच्या किंमतीतील घसरण
डॉलरची किंमत कमी झाली की सोनं महाग होतं. गेल्या काही महिन्यांतील डॉलरमधील चढ-उतारामुळे सोने महागलं आहे.
4. रुपयाचे अवमूल्यन
रुपया कमजोर झाला की भारतात आयात होणाऱ्या सोन्याचा खर्च वाढतो. त्यामुळे सोन्याच्या किमती आपोआप वाढतात.
5. सण आणि लग्नसराई
दसरा, दिवाळी, अक्षय तृतीया आणि लग्नांचा हंगाम सुरु झाला की सोने खरेदी वाढते. त्यामुळे बाजारात मागणी आणि किंमत वाढते.
चांदीच्या दरातही झपाट्याने वाढ
फक्त सोनेच नाही, तर चांदीच्या किमतीही वाढत आहेत. सध्या चांदी ₹99,100 प्रति किलोवर पोहोचली आहे. चांदीचा वापर दागिने, सोलर पॅनेल, इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे आणि मेडिकल उपकरणांमध्ये होतो. त्यामुळे भविष्यात चांदीची मागणी अजून वाढू शकते.
महाराष्ट्रातील प्रमुख सोने बाजार
- मुंबई – झवेरी बाजार
- पुणे – लक्ष्मी रोड
- नागपूर, कोल्हापूर, जळगाव, ठाणे – इथंही सोने व्यापार मोठ्या प्रमाणात होतो.
ग्रामीण भागातही शेतकरी आणि सामान्य कुटुंबं सोनं खरेदी करतात. त्यांच्या दृष्टीने सोने म्हणजे आपत्कालीन परिस्थितीतील आर्थिक आधार.
सोन्यात गुंतवणूक का करावी?
1. महागाईपासून संरक्षण
सोने हे महागाईला मात देणारे माध्यम आहे. रुपयाची किंमत कमी झाली, तरी सोन्याचं मूल्य टिकून राहतं.
2. गुंतवणुकीचं विविधीकरण
संपूर्ण पैसे शेअर किंवा रिअल इस्टेटमध्ये न गुंतवता, थोडे पैसे सोन्यात गुंतवल्यास जोखीम कमी होते.
3. तरलता
सोन्याचे नाणे, बिस्किट किंवा दागिने सहज विकता येतात. कोणत्याही गावात किंवा शहरात त्याचं रोखीकरण करणे सोपं असतं.
4. संकटात उपयोगी
युद्ध, आर्थिक मंदी किंवा अन्य अस्थिर काळात इतर गुंतवणुकीत नुकसान होऊ शकतं, पण सोन्याची किंमत वाढते.
सोन्यात गुंतवणुकीचे पर्याय
1. भौतिक सोने
दागिने, नाणी, बिस्किट – हे पारंपरिक पर्याय. हॉलमार्क असलेलं सोनेच खरेदी करावं.
2. डिजिटल सोने
मोबाईल अॅप्सवरून सोन्यात गुंतवणूक करता येते. स्टोरेजचा त्रास नाही आणि ते पूर्ण सुरक्षित असतं.
3. सॉव्हरेन गोल्ड बाँड आणि Gold ETF
भारत सरकारकडून जारी केलेले हे बाँड्स सुरक्षित असून त्यावर व्याजही मिळतं. ETF म्हणजे शेअर बाजारावर ट्रेड होणारे सोन्याचे फंड्स.
4. गोल्ड म्युच्युअल फंड
या फंड्सद्वारे अप्रत्यक्षपणे सोन्यात गुंतवणूक करता येते. ते सोन्याशी संबंधित कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक करतात.
गुंतवणूक करताना लक्षात ठेवायच्या गोष्टी
- योग्य वेळेची निवड: किंमत खाली असताना खरेदी करावी.
- शुद्धतेची खात्री: BIS हॉलमार्क असलेलं सोनेच घ्यावं.
- टॅक्स माहिती: सोन्याच्या खरेदी-विक्रीवर लागू होणाऱ्या करांची माहिती असावी.
सध्या जरी सोन्याचे दर थोडेसे खाली आले असले, तरी दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी सोने हा एक उत्तम पर्याय आहे. आर्थिक अस्थिरतेच्या काळात सोने तुमचं संरक्षण करणारं सुरक्षित माध्यम ठरू शकतं. त्यामुळे योग्य वेळ आणि पर्याय निवडून सोने खरेदी करणे ही एक शहाणपणाची गोष्ट ठरेल.