crop insurance महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक दिलासादायक बातमी आहे. राज्य सरकारने नुकतीच पीक विमा योजनेअंतर्गत मोठी रक्कम मंजूर केली आहे. त्यामुळे लाखो शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळणार आहे.
गेल्या काही वर्षांत शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले. कारण होते – अवकाळी पाऊस, दुष्काळ, गारपीट आणि कीटकांचा प्रादुर्भाव. अशा वेळी पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाचे आर्थिक कवच बनते.
पीक विमा योजना म्हणजे काय?
ही योजना केंद्र सरकारची असून ती राज्य सरकारच्या सहकार्याने राबवली जाते.
या योजनेत, शेतकऱ्यांनी थोडा प्रिमियम भरल्यास, नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकाचे नुकसान झाल्यास नुकसानभरपाई मिळते.
ही योजना शेतकऱ्यांना आत्मविश्वास देते. कारण पीक वाया गेले तरी सरकारकडून काही तरी भरपाई मिळते.
यामुळे शेतकऱ्यांवरील कर्जाचा भार कमी होतो आणि आत्महत्या थांबण्यास मदत होते.
महाराष्ट्रातील अंमलबजावणी
महाराष्ट्रात योजनेची अंमलबजावणी चांगली झाली आहे.
- एकूण १.७१ कोटी शेतकऱ्यांनी अर्ज केले.
- त्यातले १.६५ कोटी अर्ज वैध ठरले.
- ६४ लाख शेतकऱ्यांना विमा मंजूर झाला आहे.
- सरकारने २५५५ कोटी रुपये मंजूर केले आहेत.
हा निधी खालील हंगामांसाठी वापरण्यात येणार आहे –
खरीप 2022, रब्बी 2022-23, खरीप 2023, रब्बी 2023-24 आणि खरीप 2024.
पीक विमा कसा घ्यायचा?
- अर्ज करा – बँक, CSC केंद्र किंवा ऑनलाईन पोर्टलवरून.
- कागदपत्रं द्या – आधार कार्ड, जमीन उतारा, बँक खाते माहिती, पेरणी प्रमाणपत्र.
- प्रिमियम भरा – खरीपसाठी २%, रब्बीसाठी १.५%
- नुकसान झाले तर माहिती द्या – जिल्हा कृषी अधिकारी किंवा विमा कंपनीला कळवा.
- रक्कम थेट बँकेत जमा होते.
सरकारने केलेले बदल
- तंत्रज्ञानाचा वापर – ड्रोन, सॅटेलाईट, मोबाईल अ‍ॅपद्वारे नुकसान मोजणी जलद व अचूक.
- शिक्षण आणि माहिती – शेतकऱ्यांना योजना समजावून सांगण्यासाठी प्रशिक्षण शिबिरे.
- तक्रार निवारण यंत्रणा – वेळेत तक्रारी सोडवण्यासाठी स्वतंत्र व्यवस्था.
काही महत्त्वाच्या सूचना
- अर्जाची अंतिम तारीख लक्षात ठेवा.
- अर्जात बरोबर माहिती भरा.
- सर्व कागदपत्रं नीट जपून ठेवा.
- पिकाचे नुकसान झाल्यास लगेच कळवा.
यशस्वी उदाहरणं
- औरंगाबाद – दुष्काळामुळे पिकं वाया गेली. शेतकऱ्यांना विमा भरपाई मिळाली.
- अमरावती – अतिवृष्टीमुळे कापसाचं नुकसान. शेतकऱ्यांना मदत मिळाली.
पुढची पावले
योजना यशस्वी होण्यासाठी पुढील गोष्टी आवश्यक –
- नुकसान योग्यरीत्या मोजणे
- दावे लवकर निकाली काढणे
- प्रत्येक शेतकऱ्यापर्यंत योजना पोहोचवणे
हवामान बदल लक्षात घेऊन योजना सुधारावी लागेल. नवी तंत्रज्ञानं आणि पीक पद्धती यांचा उपयोग करून शेतकरी पुढे जाऊ शकतील.
पीक विमा योजना म्हणजे शेतकऱ्यांसाठी एक आर्थिक आधारस्तंभ आहे.
यामुळे शेतकऱ्यांना आत्मविश्वास, सुरक्षा आणि स्थिरता मिळते.
सरकार आणि विमा कंपन्यांनी ही योजना अजून प्रभावी बनवावी, आणि शेतकऱ्यांनी नियमांचे पालन करून संधीचा लाभ घ्यावा.