आपल्या देशात बँका खूप महत्त्वाच्या असतात. बँका आपले पैसे सुरक्षित ठेवतात, कर्ज देतात आणि इतर अनेक कामे करतात. आता बँकांशी संबंधित काही मोठे बदल झाले आहेत. हे बदल रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने केले आहेत. RBI म्हणजे आपल्या देशातील मुख्य बँक जी इतर बँकांवर लक्ष ठेवते.
RBI ने पाच मोठे निर्णय घेतले आहेत. या निर्णयांमुळे देशाची अर्थव्यवस्था, महागाई, कर्जाचे दर आणि UPI व्यवहार यावर परिणाम होणार आहे. चला तर मग, हे पाच निर्णय आणि त्याचा आपल्या दैनंदिन आयुष्यावर काय परिणाम होतो, ते समजून घेऊया.
1. देशाची कमाई (GDP) थोडी कमी होणार
GDP म्हणजे देश किती कमावतो ते दाखवणारा आकडा. आधी अंदाज होता की देशाची कमाई 6.7% नी वाढेल. पण आता तो कमी करून 6.5% केला आहे. म्हणजेच देशाची कमाई थोडी हळू वाढणार आहे.
याचा अर्थ –
- नवीन नोकऱ्या कमी मिळतील.
- बेरोजगारी (नोकर्या नसणे) वाढू शकते.
- कंपन्यांचे उत्पन्न थोडे कमी होऊ शकते.
- शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करणाऱ्यांना जपून राहावे लागेल.
2. महागाई थोडी कमी होणार
महागाई म्हणजे वस्तू आणि सेवांची किंमत वाढणे. RBI ने सांगितले की आता महागाईचा दर 4.2% ऐवजी 4% असू शकतो.
याचा फायदा म्हणजे –
- किराणा सामान, भाजीपाला अशा गोष्टी जास्त महाग होणार नाहीत.
- लोकांना थोडी बचत करता येईल.
- पण वर्षाच्या शेवटी किंमती थोड्या वाढू शकतात.
3. कर्जाचे व्याज कमी होणार
रेपो रेट म्हणजे RBI इतर बँकांना जेव्हा कर्ज देते तेव्हा घेतलेले व्याज. हे व्याज आता कमी झाले आहे – 6.25% वरून 6% झाले आहे.
याचा तुमच्यावर काय परिणाम होईल?
- घर, गाडी, वैयक्तिक कर्ज घेताना व्याज कमी लागेल.
- ज्यांनी आधीच कर्ज घेतले आहे, त्यांचे हप्ते कमी होऊ शकतात.
- पण बँका लगेच हे बदल लागू करत नाहीत, त्यामुळे थोडा वेळ लागू शकतो.
4. परदेशातून आणलेल्या वस्तू महाग होऊ शकतात
RBI ने सांगितले की, जर भारत सरकारने परदेशी वस्तूंवर जास्त कर लावला (जसे मोबाइल, लॅपटॉप, कार), तर त्या वस्तू महाग होतील.
त्याचा परिणाम –
- परदेशात फिरायला जाणे किंवा शिक्षण घेणे महाग होईल.
- आयात केलेली औषधे आणि वस्तू महाग होतील.
- त्यामुळे गरजेच्या गोष्टींचे दर वाढू शकतात.
5. UPI व्यवहारांची मर्यादा ठरवण्याचा अधिकार NPCI ला
UPI म्हणजे मोबाईलमधून पैसे पाठवणे. आतापर्यंत RBI व्यवहार मर्यादा ठरवत होते. आता NPCI नावाच्या संस्थेला हा अधिकार दिला जाईल.
NPCI म्हणजे UPI सेवा चालवणारी संस्था.
याचा अर्थ –
- UPI ने जास्त पैसे पाठवता येतील.
- व्यवहार अधिक सोपा होईल.
- व्यापारीही मोठ्या रकमेचे व्यवहार करू शकतील.
सर्वसामान्य लोकांनी काय करावे?
- कर्ज घ्यायचे असल्यास योग्य वेळ आहे – व्याजदर कमी झाले आहेत. घर, गाडीसाठी कर्ज घेण्यासाठी ही चांगली संधी आहे.
- बचत करण्याचे मार्ग बघा – FD किंवा बचत खात्यांवरील व्याज थोडे कमी होऊ शकते. त्यामुळे इतर पर्याय बघा – म्युच्युअल फंड, सरकारी योजनेत गुंतवणूक इ.
- खर्चावर नियंत्रण ठेवा – अजून महागाई पूर्णपणे कमी झाली नाही, म्हणून फालतू खर्च टाळा.
RBI ने जे निर्णय घेतले आहेत, त्याचा थेट परिणाम आपल्या पैशावर आणि खर्चावर होणार आहे. म्हणून, हुशारीने विचार करा, योग्य गुंतवणूक करा आणि खर्चाचे योग्य नियोजन ठेवा.