राज्यातील शेतकरी बांधवांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाचे हवामान अपडेट समोर आले आहे. सध्या राज्यभर रब्बी हंगामातील कांदा, हळद, मका, गहू, हरभरा आणि ज्वारी यासारख्या पिकांची काढणी सुरू आहे. अशा वेळी हवामान अभ्यासक पंजाबराव डख यांनी येणाऱ्या पावसाबद्दल इशारा दिला आहे.
१ एप्रिलपासून तीन दिवस पावसाची शक्यता
पंजाबराव डख यांच्या अंदाजानुसार, १ एप्रिलपासून मंगळवार, बुधवार आणि गुरुवार या दिवशी राज्यात पावसाचे आगमन होण्याची शक्यता आहे. हा पाऊस काही विशिष्ट भागांपुरता मर्यादित नसून, दररोज वेगवेगळ्या जिल्ह्यांत स्थलांतरित होत राहील. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी स्थानिक हवामान अंदाज लक्षात घेऊन तयारी करावी.
काढणी सुरू असलेल्या पिकांना धोका
सध्या उघड्यावर ठेवलेले कांदा, हळद, मका, गहू, हरभरा व ज्वारी यांसारखी पिके पावसामुळे भिजल्यास त्यांचा दर्जा खराब होतो आणि साठवणूक क्षमता कमी होते. विशेषतः कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी ही परिस्थिती चिंताजनक ठरू शकते.
पावसाचा प्रभाव जास्त राहणारे जिल्हे
हवामान अंदाजानुसार बीड, सोलापूर, अहमदनगर आणि पुणे या जिल्ह्यांत पावसाचे प्रमाण अधिक राहण्याची शक्यता आहे. या भागातील शेतकऱ्यांनी आपली पिके प्लास्टिक शीट किंवा तारपोलीन च्या सहाय्याने झाकून ठेवावीत.
इतर भागांतील पावसाचे स्वरूप:
- कोकण, उत्तर महाराष्ट्र, पश्चिम महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि खानदेश – येथे काही भागांत जोरदार, तर काही ठिकाणी हलका पाऊस पडण्याची शक्यता.
- विदर्भात विशेषतः पूर्व विदर्भात पावसाचे प्रमाण तुलनेने कमी राहण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे सल्ले
1. काढणी केलेल्या पिकांचे संरक्षण:
काढणी झालेली पिके सुरक्षित ठिकाणी हलवा. उघड्यावर असल्यास प्लास्टिक शीटने झाकून ठेवा.
2. काढणीपूर्व खबरदारी:
पिके अजून शेतात असल्यास, अतिरिक्त पाणी जाण्यासाठी चर खोदणे, झाडांना आधार देणे इत्यादी उपाय करा.
3. हवामान अंदाज नियमित तपासणे:
स्थानीक हवामान विभाग, कृषी कार्यालय यांच्याशी संपर्क ठेवा.
4. पीक विमा दावा:
जर पीक विमा घेतलेला असेल, तर संभाव्य नुकसानीचे फोटो, तारीख, ठिकाण यासह नोंद ठेवा.
5. कांद्याची साठवणूक:
कांद्याची हवा खेळती राहील अशा ठिकाणी साठवणूक करा. भिजलेला कांदा साठवू नका.
हवामान बदल आणि शेतीवर परिणाम
गेल्या काही वर्षांत हवामानातील अचानक बदल, अवकाळी पाऊस, गारपीट यामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले आहे. त्यामुळे आता नियोजनबद्ध आणि हवामान अनुकूल शेती करणे गरजेचे झाले आहे.
कृषी तज्ञ डॉ. विजय भरद्वाज यांच्या मते, “शेतकऱ्यांनी हवामान बदलाच्या अंदाजानुसार पेरणी आणि काढणीचे नियोजन करणे गरजेचे आहे.”
शासनाच्या उपाययोजना
शासनाने नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीसाठी शेतकऱ्यांना मदतीचे धोरण स्वीकारले आहे. तसेच पीक विमा योजनेतून आर्थिक मदत दिली जाते. त्यामुळे नुकसान झाल्यास तात्काळ कृषी अधिकारी वा तलाठी यांना माहिती देऊन पंचनामा करून घ्या.
शेतकऱ्यांनी हवामानाच्या बदलाकडे सतत लक्ष देणे गरजेचे आहे. पुढील काही दिवसात संभाव्य पावसामुळे पिकांचे नुकसान होऊ शकते. त्यामुळे हवामानाशी संबंधित सल्ला आणि माहिती याचे पालन करणे अत्यावश्यक आहे.
सावधगिरी बाळगून योग्य नियोजन केल्यास नुकसान टाळता येऊ शकते आणि उत्पादनात वाढही होऊ शकते.